En dan is het ineens alweer de dag voor je vertrek terug naar huis. De maand in Afrika waar ik zolang naar uit heb gekeken is al weer voorbij. Tijd om even stil te staan bij de afgelopen maand. Er is zoveel gebeurd, zoveel mooie momenten, maar ook veel momenten die je diep raken. Ik heb mijn dagboekje naast me liggen, maar om van dag tot dag een beschrijving te geven gaat te ver. Daarom een top 5 van dingen die ik ga missen en dingen die ik niet ga missen van Malawi:

Top 5 van de dingen die ik ga missen van Malawi:

1. De kinderen van Chitipi. Het was elke dag weer een feest om met de kinderen te spelen. Het knutselen, de balspelletjes en de liedjes zingen. Alles wat je bedacht vonden ze leuk. Ook vonden ze het leuk om mij dingen te leren. en dat was meestal lachen, want liedjes zingen in het chichewa’s (?) gaat me nooit lukken. Het is mooi om te zien, dat ze een aantal dingen die je gevraagd hebt om te doen ook inderdaad doen. Zo werden commando’s vriendelijke verzoeken…..‘Push me’ werd ‘push me, please’ en ‘Auntie, come’ werd ‘Auntie, come please. Ook zag ik ze na het plassen (wildplassen op elke plek waar je staat is heel normaal, ook voor jonge meisjes) hun handen wassen bij het buitenkraantje. Benieuwd hoe lang ze het vol gaan houden…. Vaak heb ik me al afgevraagd hoe de toekomst er voor ze uit zal gaan zien. Ze krijgen in ieder geval de kans om naar school te gaan, krijgen voldoende medische verzorging indien nodig en ze hebben voldoende te eten. Eén ding is zeker: Ik zal ze gaan missen……

2. Vindingrijkheid van de vriendelijke mensen. De mensen hier kunnen met heel weinig heel veel doen. Ze leven vaak in armoedige omstandigheden. De huisjes zijn klein, hebben geen stroom, het water halen ze uit de gemeenschappelijke waterpomp. Toch maken ze het op hun manier ‘gezellig’. Van oude rommel (die je trouwens overal langs de kant van de weg ziet) maken ze hele handige dingen voor in huis, zoals schalen, borden en bestek, potten en pannen. De kinderen maken zelf hun speelgoed, zoals voetballen, haktollen en auto’s. Steeds zie je weer ‘handige’ oplossingen voor wat dan ook voorbij komen. De mensen in Malawi zijn erg vriendelijk. Ze groeten je uitbundig. Dat gaat ongeveer zo: Hello, how are you? I’m fine and you? I’m fine, thank you… In het begin blijf je, uit beleefdheid, staan om het riedeltje af te maken, maar na een tijdje gaat het zo snel dat je niet eens meer hoeft in te houden. Iedereen heeft of neemt de tijd om een praatje te maken. Met de mensen die je elke morgen passeert onderweg naar het werk, maak je even een kort praatje. Mensen stoppen om te vragen waar je heen gaat en geven je een lift. Soms voor niks en soms tegen het tarief van de minibus. Ook buiten de stad, in de kleine dorpjes, vinden mensen het fijn om je te ontmoeten. Het maken van een foto en zichzelf dan zien, vinden ze geweldig, vooral kinderen……

3. De gezellige, verbazingwekkende bedrijvigheid om je heen. Het is elke keer weer een belevenis als je je op straat begeeft. Overal gebeurt wel iets onverwachts…... Laat ik dat proberen duidelijk te maken door onze bezoekjes aan de markt. De markt ligt op een groot stuk hobbelig terrein waar door de hevige regenbuien grote geulen zijn ontstaan. Je moet dus steeds goed opletten waar je loopt. De kraampjes zijn gemaakt van een paar palen en dichtgetimmerd met wat latten of plastic met daarop golfplaten of wat daar voor door moet gaan. De meeste doorgangen zijn vrij smal. Er zijn verschillende afdelingen: groente en fruit, vlees (met veel vliegen), vis in alle soorten en maten, huishoudelijke spullen, schoenen, wat eetkraampjes en de afdeling doehetzelf en techniek: verfpotten, electra, ijzerwaren, sloten, kettingen enz. Het ligt er allemaal netjes gesorteerd bij, maar het lijkt alsof het meeste er al jaren ligt! De markt bestaat uit twee delen en om van het een naar het andere deel te komen moet je een (bijna droge) rivierbedding oversteken. Er zijn een aantal loopbruggetjes (ongeveer 50 meter lang) gemaakt van houten palen die met wat balkjes verbonden zijn waar (zeer) ongelijkmatig wat planken aan vast zijn gemaakt. Ze zijn allemaal privé bezit, dus je betaalt bij iedere brug 20 kwacha (25 cent) om over te steken. Aan de overkant heb je dan weer een afdeling knippen en kappen, hier worden de meest fraaie soorten materialen in allerlei vormen in de haren gevlochten of genaaid. Dit wordt zo stevig gedaan, dat de ijszak erbij ligt om af en toe de hoofdhuid te deppen met ijswater. Dan kom je in het kledinggedeelte. Hier bevindt zich ook het naai-atelier. Dit ziet eruit als een varkensstal, maar dan zonder zijmuren. Er staan een 30-tal (trap)naaimachines en hier worden kledingstukken (uit o.a. de zakken van Max, denk) ge- en vermaakt of je kunt hier je eigen lappen stof met patroon afgeven, er is een kniphoek en een strijkhoek. Hierachter liggen heel veel kramen met kleding, mannen, vrouwen en kinderen netjes gesorteerd op een hoop. De markt heeft aan deze kant van de rivier ongeveer een lengte van 200 meter. De laatste keer dat we er waren stonden er in het midden van het gangpad in een rechte rij achter elkaar opgesteld zo’n 150 jongens (een jaar of 17/18) met ieder twee of drie kledingstukken in de hand. Met veel enthousiasme probeerden ze hun koopwaar te slijten: ‘Madam, look nice jeans’ of ‘Madam, see nice shirt’. Het was een hilarisch gezicht.

4. Het leven als vrijwilliger. Het leven hier als vrijwilliger is niet te vergelijken met het leven waar je mee in aanraking komt op de projecten. Ons huis staat in een betere buurt. Als alles werkt hebben we stroom en warm/koud water. Elke werkdag komt Loekia (onze huishoudelijke hulp) en maakt alles schoon. Johan (onze tuinman en bewaker) zorgt dat de tuin er netjes bij ligt en bewaakt ons als we slapen. Bij Janneke (onze contactpersoon) kunnen we terecht met al onze vragen en via haar kennen we Rashid (onze taxichauffeur) en William (onze tuctuc-driver) die we kunnen bellen voor speciale ritjes ’s avonds en overdag. Op straat val je door je lichte huidskleur natuurlijk altijd op en blijf je die ‘mzungu’ (blanke). Vooral kinderen willen je even aanraken, hoe dat voelt zo’n lichte huid. De meeste mensen willen een praatje maken en willen graag weten waar je vandaan komt en waarom je hier bent. Het samenwonen met de andere vrijwilligers voelt gelijk vertrouwd. Er wordt bij toerbeurt gekookt en afgewassen. Je kunt elke avond je belevenissen van de dag doorspreken, zowel de leuke als de minder leuke dingen. We zijn ons eigen ‘gezinnetje’………

5. De minibus. Met de minibus heb je een soort van ‘haat-liefde-verhouding’. Je blijft je elke keer weer verbazen. Op het eind van de maand worden de politiecontroles aangescherpt. Er wordt dan extra gelet op het aantal personen wat ze vervoeren. Je ziet dan een honderd meter voor de controleposten wat fietstaxi’s staan. Het teveel aan personen in de bus stapt hieruit en worden per fietstaxi vervoerd tot een honderd meter voorbij de controlepost waar de minibus ze dan weer staat op te wachten. Het passen en meten om zoveel mogelijk mensenen spullen in de bus te krijgen blijft iedere keer weer een prachtig gezicht……

Top 5 van de dingen die ik niet ga missen van Malawi:

1. De tralies voor de ramen en de ommuurde tuin met de bewaker bij de poort. In de wat betere woonwijken staat om elk huis een muur. Sommige hebben daarop nog een aantal draden met prikkeldraad gespannen. Voor elk raam zitten tralies en voor elke deur een ijzeren hekwerk dat ’s avonds met een groot hangslot op slot gaat. De tuinman verandert ’s avonds van functie, hij wordt dan de bewaker. In zijn hokje naast de poort van ongeveer 1,5 m2 staat een oude plastic tuinstoel. Hij kookt hier zijn avondmaaltijd en slaapt er (meestal korte dutjes overdag). Twee honden houden samen met hem de wacht. Overdag kun je nagenoeg overal veilig over straat. Op de markt houd je rekening met zakkenrollers, maar verder word je nergens lastiggevallen. ’s Avonds is het verstandig om niet alleen over straat te gaan. Je hebt dan grote kans om overvallen te worden. Als we weggaan bellen we Rashid, onze vaste taxichauffeur die ons recht voor de poort oppikt en weer afzet. Even een rondje lopen ’s avonds of spontaan ergens naar toe gaan is hier dus echt uit den boze, zeker voor een vrouw alleen.

2. Het ‘deeten’ elke avond als het donker wordt. Het is heerlijk als je na het werk lekker kunt douchen en jezelf weer lekker kunt opfrissen. Maar dan rond 18.00 uur wordt het donker en worden de muggen en kakkerlakken actief. Het is dan tijd om je zelf te gaan insmeren met de sterk geurende (lees: stinkende) antimuggenmelk ‘Deet’. We zitten dan met z’n allen heerlijk ruikend aan tafel. Na de afwas gaat er iemand rond met de spuitbus Doom, een middel tegen de kakkerlakken. Er hangt dan een tijdje een vreselijke chemische lucht in huis. Ook de klamboe zal ik zeker niet gaan missen. Het is elke avond weer een gevecht om dat ding goed in te stoppen, zodat er geen mug of kakkerlak in kan. Even gauw uit bed stappen is er niet bij…..

3. De minibus. Ook al is de NS niet altijd op tijd, je hoeft in ieder geval niet te wachten tot de hele trein vol zit voor hij vertrekt. Zo kan het soms wel een half uur duren voordat de bus vertrekt, ook al stap je in een bijna volle bus. Vaak zitten er ‘lokmensen’ in die weer uitstappen als er nog een paar mensen bij kunnen. Ook de plastic flessen gevuld met benzine (voor als je zonder komt te staan) zijn volgens mij niet helemaal zonder gevaar. De diepe bermen waar de bus half inrijdt om mensen in en uit te laten stappen, zodat je gevaarlijk schuin komt te hangen en met z’n allen flink moet ‘tegenhangen’ zal misschien ooit ook nog eens verkeerd gaan. Maar het ergste blijft toch wel de vaak vreselijke (zweet, vis, benzine en poepluier) stank in de bus……..

4. Afspraken maken of plannen maken. De Malawianen leven van dag tot dag, soms van uur tot uur. Haast hebben kennen ze niet. Een half uur te laat komen is heel normaal. Drie of vier keer moeten vragen om iets komt regelmatig voor. Ze maken zich nergens druk om…… Aan lange-termijn-denken doen ze niet, investeren in betere materialen (voor zover mogelijk) is niet nodig. Vandaag telt….. Sommige projecten trainen jongelui om een eigen bedrijfje op te zetten, zoals een naai-atelier, timmermansbedrijfje of klusbedrijfje. Ze proberen dan vooral te stimuleren om geld op zij te zetten, zodat ze in de toekomst o.a. nieuwe machines kunnen kopen of voor als de zaken wat minder gaan.

5. De stroomuitval. In de voorraadkast mogen kaarsen en lucifers niet ontbreken. Het gebeurt regelmatig dat de stroom een paar uur uitvalt. Natuurlijk meestal ’s avonds als we willen gaan koken of douchen. We koken elektrisch, dus als we het eten net op hebben staan blijven de platen net lang genoeg warm om het eten gaar te krijgen. Anders wordt het een boterham met kaas…. Overal in huis zetten we kaarsen neer, ook in de badkamer. Het douchen lukt aardig, het is alleen wel een koude douche, want warm water is er dan ook niet. Het is vervelend als je geen stroom hebt: geen licht, soms geen warm eten en geen koffie of thee. Maar het kan erger….een keer hebben we een halve dag en avond zonder water gezeten. Dan pas merk je hoe vaak je de kraan gebruikt……dan maar liever een tijdje geen stroom!

Het was een onvergetelijke ervaring. Ik heb iedere dag intens beleefd, maar morgen vertrek ik weer terug naar huis en dat voelt toch ook weer heel goed. Er is nog zoveel meer te vertellen, dus wie weet……tot gauw!

Wat ze zeggen over Afrika is waar: Je kunt vertrekken uit Afrika, maar Afrika vertrekt niet uit jou! Ik ga zeker nog eens terug……