Deze keer zal ik proberen te verwoorden hoe het openbaar vervoer in Lilongwe eruitziet. Voor het woon-werkverkeer maken wij hiervan gebruik….Tot nu toe is geen enkele dag hetzelfde geweest, dus wie weet wat me nog te gebeuren staat

In het huis wonen we op dit moment met zijn vijven. Elke morgen vertrekt iedereen, rond 7.00 uur naar zijn project. We hebben allemaal een reistijd van ongeveer een uur. Soms wat korter, soms wat langer. Zodra je de poort uitgaat, stap je meteen in de bedrijvigheid: *Mensen die lopend naar hun werk gaan of met hun koopwaar op weg zijn naar de markt (er staan bijna op elke hoek van de straat een paar ‘kraampjes’=een paar palen met wat riet er op). *Kinderen in hun uniform op weg naar school. *Jongens die zwoegend de heuvel op fietsen met hun fietstaxi’s. Wij gebruiken hem alleen op zondag als het niet zo druk is op de weg. Deze worden ook gebruikt voor vervoer van spullen, zoals stookhoutjes, van ongeveer een halve meter, opgestapeld in een houten constructie die over de fietser heen helt om het gewicht te verdelen of grote zakken (die wij gebruiken om puin af te voeren) gevuld met o.a. houtskool, mais of pelpinda’s opgestapeld tot soms 3 of 4 hoog (één zak is nauwelijks al te tillen). Ook een grote mand van kippengaas met een stuk of tien kippen erin en zelfs een dood varken heb ik voorbij zien komen…… *Degene die het kunnen betalen rijden zelf een auto. Met sommige kun je meerijden tegen het tarief van de minibus, een soort van carpoolen. *Vrachtwagentjes met achter in de bak de arbeiders die naar hun werk worden gebracht. *De tuctuc, een overkapte brommer waar je met z’n tweeën achterin kunt zitten. Als we even geen zin hebben in de drukte van de minibus na het boodschappen doen gaan we voor deze luxe. *En dan natuurlijk de……… MINIBUS…!

Het krioelt in de stad van de kleine busjes. Het is, naast lopen, het meest gebruikte vervoermiddel. De ene bus is nog krakkemikkeriger dan de andere…. De bekleding van de banken is half opengescheurd of soms is er helemaal geen bekleding of rugleuning meer. De stoelen staan los. De ramen hangen er half uit en worden met tape enigszins op zijn plaats gehouden. Tijdens het rijden rammelt het aan alle kanten…. Het is een wonder dat sommige nog rijden! (heb pas één keer meegemaakt dat we moesten overstappen in een andere bus, omdat ‘de onze’ na een harde knal niet meer vooruit te krijgen was!)

De indeling van de bus is als volgt: naast de bestuurder zijn 2 zitplaatsen daar achter zijn 3 tweepersoonsbanken met een opklapbaar stoeltje en daar achter nog een 3 persoonsbank. Er is dus ruimte voor 14 personen en de chauffeur. Klinkt best nog wel comfortabel…..

Als ik ’s morgens van huis ga loop ik ongeveer een kwartiertje naar de eerste opstapplaats voor de minibus. De fietstaxi is, vooral op doordeweekse dagen, toch een beetje met gevaar voor eigen leven! Ze mogen namelijk officieel niet op de weg en worden dan ook geregeld de berm ingereden. Mijn eerste ritje met de minibus zou ongeveer 5 minuten kunnen duren. Bij de overstap loop ik dan een minuut of 5 naar de volgende opstapplaats en deze volgende rit duurt dan normaal ongeveer 10 minuten. Zo makkelijk kan het zijn, maar……

Elk minibusje heeft een ‘driver’ en een ‘conductor’, deze praat/trekt je de minibus in en int het geld. Het eerste ritje kost 200 kwacha ( € 0,25) en het tweede ritje 400 kwacha. Vanaf een opstapplaats kies je voor het volste busje, want hij vertrekt pas als hij vol is. Alleen vol is dan meestal niet 14 personen, maar minimaal 17 of 18…. Dus soms kan de wachttijd best oplopen…. Voor de meeste mensen is dit het enige vervoer waarbij ze grote spullen kunnen vervoeren, dus zakken mais, pinda’s, wasmanden, grote dozen (van alles komt voorbij), worden op de grond en op schoot meegenomen. Een tuinstoel? Geen probleem ….de achterruitwisser wordt opengeklapt en met een touw wordt de stoel eraan bevestigt! Er zijn geen haltes onderweg. Ga langs de kant staan en de bus stopt voor je. Ook kun je overal uitstappen. Onderweg wordt dus geregeld gestopt om er nog wat mensen bij te ‘proppen’ of uit te laten stappen. Als dat dan iemand is die helemaal achterin zit betekent dat een enorm gewring, geklim en geklauter voor hij/zij eruit is. Tot nu toe staat het record op 22 personen, waarvan 2 kinderen. De conductor hangt dan over de stoelen heen om zich er ook ergens bij te wringen, want de deur moet wel dicht. Dan moet er onderweg vaak ook nog getankt worden, want die paar liter die ze tanken zijn zo weer op…… Op vaste plaatsen staan grote olievaten op de weg met ‘POLICE’ er op geschilderd. Daar staan een stuk of 8 agenten om te controleren hoeveel personen er in de bus zitten. Ze hebben er gelukkig niet altijd zin in om iedereen aan te houden. Als dat wel gebeurt, zetten ze je aan de kant, laten je in de hitte als een sardientje in een blik even wachten, lopen dan een rondje rond de bus en de driver stopt ze zo onopvallend mogelijk wat geld toe!

Elk ritje is weer een verrassing. Laatst wilde ik instappen en moest daarbij over een paar grote zakken met mais stappen. Net toen ik wilde gaan zitten gleed mijn schoen van de zak naar de bodem. Een luid gekakel en gefladder …sprong er ineens een kip op schoot. Mijn buurvrouw had het beest gelukkig snel beet en rustig… Soms hangt er in de hele bus een hele walm van vislucht als iemand voor het avondeten op de markt verse vis heeft gekocht. Soms wordt deze ook wel aan de buitenspiegels gehangen, zodat de vis kan drogen. Zweetlucht is zo’n beetje de standaard lucht. Het is vaak kiezen welke kant je uitkijkt om zo de minst erge geur op te snuiven. Dit alles dan bij een temperatuur van ongeveer 30 graden. Je komt dus allesbehalve heerlijk fris en fruitig op de plaats van bestemming aan. Hoe heerlijk is het dan om ’s avonds als je thuis komt lekker onder de douche te stappen……..